- Jeugd en gezin 2022
- Door de redactie
Elk kind verdient de best mogelijke start in het leven en daarmee een optimale kans op een veilige, gezonde en kansrijke toekomst. Het is daarom van belang om juist de zwangeren en jonge gezinnen in kwetsbare situaties te ondersteunen. Daartoe is in Amsterdam onder andere het project ‘Zorgpad Sociale Geboortezorg’ gestart; een zorgpakket voor de (aanstaande) ouder(s) in kwetsbare omstandigheden.
“Het initiatief voor dit zorgpakket komt voort uit de stadsbrede coalitie Gezonde en Kansrijke Start”, licht Antje Martje Bakker toe, directeur EVAA (Eerstelijns Verloskundigen Amsterdam-Amstelland) en lid van deze coalitie. “Met name in Amsterdam Nieuw-West, Noord en Zuidoost is betere hulp voor aanstaande ouders in kwetsbare situaties noodzakelijk. In vergelijking met de rest van Nederland is in die wijken sprake van slechte uitkomsten, met een hogere babysterfte, meer vroeggeboorten, vaker complicaties bij zwangerschap en/of geboorte en dergelijke.“
Integrale aanpak
Er is dus grote urgentie om dat aan te pakken”, benadrukt Daniëlle Kretz, programmamanager Gezonde en Kansrijke Start. “Kinderen kunnen maar één keer een goede start maken en dat werkt een leven lang door. Als stad willen we ons daarvoor inzetten, door datgene te doen waarvan al bewezen is dat het effectief is.”
Antje Martje vult haar aan: “Dus niet het wiel opnieuw uitvinden, maar implementeren en duurzaam bestendigen van inzet waarvan we weten dat het werkt. Met als belangrijkste speerpunten: continuïteit van de professionals, integrale samenwerking tussen professionals en het wegnemen van kostendrempels voor de (aanstaande) ouders. Het streven is een kleinschalig team met een vast aanspreekpunt voor het gezin. En daarbij een vaste coördinator die ervoor zorg draagt dat alle noodzakelijk zorg- en hulpverleners worden betrokken.”
Om dat te bereiken wordt in elk van de genoemde wijken een proeftuin gestart. “Niet bij iedere proeftuin dezelfde aanpak, maar passend bij de reeds opgepakte initiatieven binnen de wijk”, geeft Daniëlle aan. “Wel staat in alle gevallen de samenwerking tussen alle partijen centraal: verloskunde, kraamzorg, ziekenhuis, jeugdgezondheidszorg, het sociaal domein. Dat laatste is van groot belang: onwenselijke geboortezorg-uitkomsten zijn vaak het gevolg van sociale risicofactoren, zoals armoede, slechte of geen huisvesting, huiselijk geweld, noem maar op. Die zijn niet op te lossen vanuit het medisch domein, terwijl juist die dagelijkse stress negatieve invloed heeft op zowel moeder als kind.”
Drie proeftuinen
“De eerstelijns verloskundige speelt in de ondersteuning een belangrijke rol”, vervolgt Antje Martje. “Van de zwangeren start 85% aldaar. Onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer een klein team van verloskundigen de zwangere begeleidt, de uitkomsten beter zijn. Er komen minder complicaties en vroeggeboorte voor, de zwangere vrouwen zoeken sneller hulp, zijn gevoeliger voor leefstijlveranderingen en starten zelfverzekerder aan de bevalling en het ouderschap. Daarom willen we in het Zorgpad Sociale Geboortezorg een klein team van verloskundigen inzetten die de zwangere begeleidt, ook na een eventuele medische overdracht, en die ervoor zorgt dat alle betrokken organisaties in een netwerk samenwerken. Dat kan gaan om veel partijen. Denk aan huisarts, diëtist, ggz, MEE, wijkteam, maatschappelijk werk, schuldsanering, veilig thuis, et cetera. Zo kan er doelgericht worden gekeken wat er nodig is om tot een stevigere start te komen. Met vervolgens een warme overdracht naar kraamzorg en jeugdgezondheidszorg. Daardoor ontstaat die noodzakelijke continuïteit. In de proeftuin in Zuidoost gaat een verloskundig team hiermee aan de slag.”
Bij de proeftuin in Nieuw-West en ook in Zuidoost wordt gekeken naar de opzet van een gecombineerd medisch-sociaal MDO, gericht op casuïstiek. De proeftuin in Noord wordt waarschijnlijk centering zorg met een doorgaande lijn, aansluiting op het sociaal domein en een hoger bereik van vrouwen in kwetsbare situaties. Daniëlle: “Centering zwangerschap is verloskundige zorg in groepsverband. In elke sessie gaan vrouwen met elkaar in gesprek en steunen zij elkaar. Dit geeft een gevoel van community te hebben en laagdrempelige steun en kennis te krijgen. De bedoeling is om dezelfde groep vrouwen mét baby centering ouderschap te laten volgen.”
Verankering van de werkwijze
Uitkomsten uit de proeftuinen moeten aantonen wat in de praktijk wel en niet werkt. Wetenschappers vanuit het medisch en sociaal domein borgen de indicatiestelling, monitoring en evaluatie. Dit alles moet leiden tot een breed te implementeren zorgpad waarin de werkwijze wordt verankerd.
“Daarmee is een zwangere in een kwetsbare situatie binnen de reguliere zorg verzekerd van bepaalde continuïteit en samenwerking”, stelt Antje Martje. “Om de waarde van het zorgpakket helder te krijgen en deze te bestendigen binnen organisatie en bekostiging is na de proeftuinen een langdurige pilot nodig.” Een traject dat enige jaren in beslag zal nemen en waarbij alle partners van Amsterdam Vitaal & Gezond zijn betrokken. Juist in dit tijdsgewricht is het van grootste belang om prioriteiten te stellen, stellen beide dames. “En die prioriteit moet liggen waar de meeste ‘winst’ valt te behalen, namelijk bij preventie en een goede start in het leven van kinderen in kwetsbare situaties. Dat biedt hen een stevige fysieke, mentale en sociale basis voor de rest van hun leven!”