- Beter Oud in Amsterdam
- Door de redactie
“Niet de ernst van de dementie maakt of iemand thuis kan wonen, maar de sterkte van de omgeving. Hoe krachtiger en beter geïnformeerd het netwerk, hoe langer mensen zelfstandig kunnen blijven wonen”
Uit ervaring weet Nine Cuiper als geen ander hoe belangrijk een sterk en goed geïnformeerd netwerk is rondom mensen met dementie. Meer dan tien jaar is zij werkzaam als casemanager dementie, hiervoor als wijkverpleegkundige. “Casemanagement dementie is een specialisatie. Want dementie houdt zoveel meer in dan alleen toenemende vergeetachtigheid. Hoe meer je er als professional over weet, hoe beter je de juiste interventies kunt inzetten bij een zorgvraag.”
Vroegtijdig inschakelen
Ze benadrukt dat het van groot belang is om de persoon met dementie vroegtijdig te leren kennen. Helaas gebeurt dat niet altijd. “De laatste jaren zijn er schrikbarend veel aanmeldingen waarbij het gaat om begeleiding van de transitie naar het verpleeghuis. Dan ben ik dus te laat ingeschakeld, spoed is bij dementie niet logisch, het is een proces van jaren. Om met de ondersteuning zo goed mogelijk aan te sluiten bij de cliënt, helpen met omgaan met de beperkingen die dementie geeft, handhaven van het emotionele evenwicht en omgaan met onzekere toekomst en het behouden van een positief zelfbeeld, is zorginzet op tijd nodig.”
Haar oproep is dan ook: “Doe zo snel mogelijk na de diagnose een melding voor casemanagement dementie! Na aanmelding neem ik contact op met de huisartsenpraktijk om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen. Vervolgens probeer ik een huisbezoek te plannen.”
Als toelichting: “Proberen, want voor mensen met dementie kan een afspraak bedreigend zijn, omdat ze het niet kunnen overzien. Tijdens de eerste gesprekken luister ik vooral naar de wensen van cliënt en mantelzorgers en bied ik informatie, kijk wat iemand zelf kan en naar de mogelijkheden om dat te versterken. Daarna blijf ik als casemanager op de achtergrond aanwezig, als vast aanspreekpunt en inzetbaar voor overleg of bij verandering in ziekte. Zorg op maat, niet te veel of te weinig, maar naar mogelijkheden.”
Haar overtuiging: “Deze werkwijze is kosteneffectief. Als iemand veel te laat wordt aangemeld, moet je veel uren in één keer inzetten om te redden wat er nog te redden valt. Vaak is een dure opname in verpleeghuis dan niet meer te voorkomen”
Cultuurgebonden beleving
Een belangrijke taak is ondersteuning van de mantelzorg. Dat is al een uitdaging op zich, maar helemaal bij mensen met een migratieachtergrond. Bedachtzaam zegt ze: “De medische kant van dementie is in alle culturen gelijk. De beleving maakt het anders en dat betekent dat je als casemanager dementie kennis moet hebben van cultuurspecifieke zaken en cultuursensitief moet werken.. Ik kom als Nederlandse als vreemde eend in de bijt binnen, en sta op één-nul achterstand. Niet alleen door de taalproblemen, maar juist vanwege de cultuurgebondenheid. Mensen moeten het gevoel hebben dat ze begrepen worden. Juist kunnen aansluiten bij de beleving van de patiënt en diens netwerk is de meerwaarde van een casemanager dementie. Ik pleit daarom al jaren voor meer casemanagers dementie met een andere culturele achtergrond.”
Afstemming in de keten
Een goede afstemming met de praktijkondersteuner-ouderen noemt Nine Cuiper cruciaal. “Zij kennen de cliënten. Goede zorg vereist goede samenwerking. In afstemming spreken we af wie wat doet. Zo kun je zorg effectief inzetten. Dat geldt ook voor de keten rondom de patiënt. Als je elkaar als zorgverleners kent, kan je elkaar makkelijker vinden. Mijn ervaring is dat je met een goed netwerk komt tot beter geschikte mogelijkheden voor de cliënt.”
Even valt ze stil en zegt dan: “Daarbij gaat het altijd om de inzet van de individuele zorgverlener en dat maakt het systeem zwak. Het systeem is niet geborgd en dus kwetsbaar. Als een goede zorgverlener wegvalt, stort het kaartenhuis in. Ook het feit dat overlegtijd geen geoormerkte tijd is, maakt het kwetsbaar. Samenwerking kan nu eenmaal niet zonder overleg. Zeker bij veranderingen in zorgsystemen, zoals nu met de transitie naar de buurtteams. De ketens worden opnieuw ingevuld, het is van belang dat alle spelers elkaar leren kennen. Dat kost tijd en professionals moeten daar absoluut de noodzaak van inzien. Anders is er sprake van veel schakels zonder ketting. Dit komt de mens met dementie niet ten goede.”
Nine Cuiper
casemanager dementie