26 februari 2024

|

Jeugd & Gezin

|

Door de redactie

In Amsterdam komen tot een sluitende ketenaanpak Gezonde en Kansrijke start; alle betrokken partijen streven naar dit doel. Wat is er nodig om dit bereiken? Daarvoor is op 15 februari 2024 een bijeenkomst georganiseerd door het programma Gezonde en Kansrijke Start en Zilveren Kruis. Met een toelichting van de gemeente en zorgverzekeraar, presentaties over proeftuinen en inbreng van de deelnemers.

Tijdens de bijeenkomst ‘Van proeftuinen sociale geboortezorg naar een sterke ketenaanpak Kansrijke Start’ waren veel betrokkenen bij het programma Gezonde en Kansrijke Start aanwezig. Dat is tegelijk de kracht van zo’n bijeenkomst, geven de deelnemers aan.

Elkaar leren kennen, zodat je elkaar weet te vinden. Want we staan samen voor dezelfde uitdaging.

Gemeente Amsterdam

En die uitdaging is groot. “In Amsterdam worden jaarlijks zo’n 12.000 baby’s geboren. Bij 10 procent is er sprake van een stapeling van risicofactoren”, vermeldt Daniëlle Kretz, programmamanager Gezonde en Kansrijke Start gemeente Amsterdam. De eerste 1000 dagen zijn de belangrijkste levensfase. Daarom willen we als gemeente de ketenaanpak van Gezonde en Kansrijke Start verder versterken, uitbouwen en verankeren. Onder meer door het stimuleren van interventies, netwerkbijeenkomsten, coalities en trainingen voor professionals.” Ze wijst op de uitdagingen, waaronder de financiering over domeinen heen, maar ook een brede blik van professionals. “Werk met anderen samen en durf buiten de lijntjes te kleuren”, daagt Daniëlle uit. Tegelijk beseft ze dat passende zorg voor die 10 procent kwetsbare gezinnen continuïteit vergt en daarmee extra tijd.

Zorgverzekeraar Zilveren Kruis

Zilveren Kruis ziet sterk het belang van Gezonde en Kansrijke Start en ondersteunt dit door deelname in de stadscoalitie en met de proeftuin in Zuidoost. “Wij hebben een rol als financier en als transformatiepartner. Recent heeft Zorginstituut Nederland de rapportage Verzekerd van een Kansrijke Start opgesteld, dat aangeeft wat wel en geen verzekerde zorg is voor Kansrijke Start”, geeft Marianne Koomen aan, beleidsadviseur bij Zilveren Kruis. “Mooi dat hierin, en ook in het IZA en GALA, die rol voor de verzekeraar en voor de gemeente worden geborgd. Qua uitdagingen zien we dat Kansrijke Start natuurlijk raakt aan preventie en dat valt alleen onder de Zorgverzekeringswet als het gaat om zorggerelateerde/geïndiceerde preventie. Collectieve preventie zoals bij Kansrijke Start vraagt om intensieve samenwerking tussen gemeente en zorgverzekeraar. Een andere uitdaging is dat we altijd te maken hebben met landelijke kaders en regelgeving. Terwijl we bij Kansrijke Start gezamenlijk inzoomen op wijkniveau.”

Proeftuinen

Om te komen tot de juiste zorg voor die eerste 1000 dagen, zijn er proeftuinen gestart in de wijken Zuidoost, Nieuw-West en Noord. “Ze worden allemaal gemonitord”, benadrukt Anne Annegarn, projectleider proeftuinen. “Het gaat steeds om een bewezen aanpak, maar hoe implementeer je die in de dagelijkse praktijk?” Ze vat elke proeftuin kort samen. 

West en Nieuw-West: Medisch en sociaal MDO
“In West en Nieuw-West is een medisch en sociaal MDO ingericht, een Multidisciplinair Dossier Overleg. Veel problemen liggen op het sociale vlak, bijvoorbeeld: huisvesting, jong ouderschap, schulden, sociaal isolement. Er is een breed adviesteam, met onder andere een gynaecoloog, ervaringsdeskundige, vertegenwoordiging van Humanitas, Buurtteam en informele organisaties. Zij denken mee bij een casus, waarna de voorgestelde hulp daadwerkelijk kan worden ingezet.” Dit MDO kan echter nog beter worden benut. Anne: “Het is gezien de werkdruk lastig om daarvoor tijd vrij te maken. Daarbij wordt de begeleiding van dit MDO nu bekostigd vanuit Gezonde en Kansrijke Start, maar dit moet uiteraard een andere financieringsvorm krijgen.”

Zuidoost: Vaste verloskundige
De proeftuin in Zuidoost zet in op extra begeleiding van kwetsbare zwangeren. “Bij hen wordt het ‘spinnenweb’ van Positieve Gezondheid ingezet en aan de hand daarvan een aantal doelen bepaald. Er zijn bij de verloskundige zorg voor een zwangere in kwetsbare omstandigheden maximaal twee verloskundigen betrokken, van wie één vaste. Zo wordt een vertrouwensband opgebouwd. De vaste verloskundige gaat, indien nodig, ook mee naar andere instanties, bijvoorbeeld Jellinek en zelfs naar het ziekenhuis bij een medische indicatie.” Zilveren Kruis financiert deze extra zorg voor haar eigen verzekerden. Er is overleg met andere verzekeraars of zij willen volgen. “Uitdagingen zijn vooral de flexibiliteit van het verloskundige team en de overdracht na de bevalling. Dat kan een casemanager zijn, maar wie neemt die taak op zich?”

Noord: Centering zwangerschap en ouderschap
De proeftuin in Noord beoogt zoveel mogelijk zwangeren in kwetsbare omstandigheden te krijgen in Centering zwangerschap én Centering ouderschap. Alle verloskundige praktijken in Noord werken mee. Anne: “De eerste intake van élke zwangere is deels individueel bij de verloskundige, maar ook met andere zwangeren samen. Daarna kunnen ze kiezen, individuele zorg of in groepsverband dat aangetoond de beste zorg is. De bedoeling is om een groep de eerste 1000 dagen bij elkaar te houden, dus ook na de bevalling. Dat leidt tot een sociaal netwerk, waarin de vrouwen steun hebben aan elkaar.” Ook hier zijn uitdagingen. “De werkgebieden van de verloskundigen en de consultatiebureaus komen niet geheel overeen, daarover zijn inmiddels afspraken gemaakt. Ook dat vraagt flexibiliteit van de betrokkenen. En er is nog geen tarief voor de Centering intake.”

Op de pagina Sociale Geboortzorg lees je meer over de proeftuinen.

Uitdagingen

Om te komen tot een stevige ketenaanpak Gezonde en Kansrijke Start moet nog een aantal barrières worden geslecht. Sanne van Eerden, adviseur Andersson Elffers Felix (bureau voor maatschappelijke vraagstukken) en dagvoorzitter, noemt er enkele:

• Het blijvend borgen van proeftuinen/projecten in financiering, werkwijze en beleid
• Samenwerking tussen medisch en sociaal domein en met andere partijen (bijvoorbeeld woningcorporaties) die elk een eigen focus, financiering en taal hebben
• Het verschil in financiering van verzekerde zorg (zorgverzekeraar) en preventie (gemeenten)
• Korte- versus langetermijn-aanpak, met vaak meer aandacht voor urgentie op de korte termijn
• Gelijke kansen vraagt om ongelijk investeren in tijd en geld

Adviezen

Dit zijn ook de punten die de deelnemers noemen als ze in groepjes discussiëren over de Amsterdamse ketenaanpak van Gezonde en Kansrijke Start. Ze komen ook met enkele adviezen. ‘Beleg het casemanagement bij het Buurtteam, in de proeftuin Zuidoost na de zwangerschap en in de proeftuin Noord bij de start van Centering zwangerschap’. ‘Maak daarbij gebruik van de deskundigheid van het Ouder- en Kindteam’. ‘Maak groepszorg de norm’. ‘Stel een maatschappelijke businesscase op voor bepaalde zorginterventies, zodat je in het gesprek met de zorgverzekeraars kunt aantonen wat het oplevert’. ‘Zet ook IMH (Infant Mental Health) in’. ‘Wissel als zorgverleners telefoonnummers uit, zodat je iemand makkelijk kunt bereiken’.

Eerste stap

Kortom, er is nog een weg te gaan naar goede ketenzorg in Gezonde en Kansrijke Start. Alle deelnemers zijn het erover eens: deze bijeenkomst is een goede eerste stap. De volgende stap is om binnenkort met elkaar afspraken te maken.